Służący i służąca

Dame Ivy Compton-Burnett, dwudziestowieczna pisarka angielska, autorka dziewiętnastu powieści uwielbianych w Wielkiej Brytanii, w Polsce jest niemal nieznana. Jej twórczość, skupiona w dużej mierze na przenikliwym, eleganckim dialogu to zjawisko na tyle osobne, że należałoby, pisząc o niej, powściągnąć ludzką namiętność porównywania. Bez konkurencji i paraleli, błyskotliwa, bezczelnie celna w ironii, doskonale dziwna – spróbujmy takich określeń względem jej sztuki pisarskiej. We wrześniu nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego ukaże się „Służący i służąca” – powieść uznawana za najlepszą w jej dorobku. To subtelny, rozpisany na dialogi obraz rodziny, pełen ironii i humoru, osadzony w dusznym, klaustrofobicznym świecie edwardiańskiej klasy wyższej, obnażający konwenanse, wchodzący głęboko pod skórę skomplikowanych relacji rodzinnych. W centrum stoi Horacy Lamb, arogant, tyran, sadysta, znienawidzony przez dzieci i żonę, którego nieprzewidywalna przemiana serca niesie za sobą prawdziwe kłopoty.


Compton-Burnett (1884–1969) była siódmym dzieckiem homeopaty, wychowała się w nadmorskiej miejscowości Hove. Po studiach literatury klasycznej na Uniwersytecie Londyńskim powróciła do domu, aby pomóc owdowiałej matce w sprawowaniu opieki nad młodszym rodzeństwem. Jej ulubiony brat zmarł w wieku dwudziestu lat na zapalenie płuc; drugi z braci zginął podczas I wojny światowej. W roku 1917 dwie siostry popełniły razem samobójstwo, co przyprawiło Compton-Burnett o załamanie nerwowe. W roku 1925, w wieku czterdziestu jeden lat, Ivy Compton-Burnett opublikowała pierwszą ze swoich dziewiętnastu powieści. W 1955 roku została uhonorowana jedną z najstarszych brytyjskich nagród literackich, James Tait Black Memorial Prize.