Pamiątkowe rupiecie. Biografia Wisławy Szymborskiej

„Autorki w ciągu kilku miesięcy od ogłoszenia werdyktu sztokholmskiego jury do wydania biografii Noblistki – pisał Stanisław Barańczak – wykonały pracę, której nie wykonało parę pokoleń polonistów i krytyków, a mianowicie pokazały Wisławę Szymborską jako człowieka, a zarazem wyjaśniły przynajmniej po części (w całości zrobić się tego nie da, bo w grę wchodzi interwencja czynników nadprzyrodzonych), skąd się ona taka wzięła jako poetka. Naprawdę wielkie osiągnięcie”.

Od tamtego czasu minęło ponad ćwierć wieku i „Pamiątkowe rupiecie” to już dziś zupełnie inna książka. Po pierwsze, sama bohaterka udzieliła swoim biografkom – niejako pośmiertnie – pozwolenia na uchylanie zasłon i masek, jakie przybierała wobec świata i ludzi. Bo jak inaczej traktować fakt, że w czasie, kiedy zbierały materiały do tych pierwszych, jeszcze bardzo dyskretnych „Rupieci”, poetka często powtarzała: „Ale to już po mojej śmierci, dobrze?”. Po drugie zaś, i może nawet to jest ważniejsze, w obecnym wydaniu autorki korzystały bez ograniczeń z korespondencji Wisławy Szymborskiej, i to nie tylko tej, która ukazywała się drukiem w ostatniej dekadzie, ale również z listów dotąd nieopublikowanych. To dzięki tym listom czytelnicy zyskują możliwość przyjrzenia się dwóm pięknym – a każda była inna – miłosnym relacjom Wisławy Szymborskiej. A także kilku wspaniałym relacjom przyjacielskim, a trzeba wiedzieć, że poetka ceniła przyjaźń nie mniej niż miłość, a kto wie, czy nie bardziej.

Joanna Szczęsna – polonistka, współtwórczyni niezależnej prasy w Polsce (KOR-owski „Biuletyn Informacyjny”, Agencja Prasowa Solidarności AS, „Tygodnik Mazowsze”). Laureatka Nagrody Peryklesa dla współtwórców odrodzenia wolności i demokracji w Polsce (2018). Dziennikarka i redaktorka „Gazety Wyborczej”, publikuje w „Newsweeku” i „Tygodniku Powszechnym”. W czasie wolnym zajmuje się na poważnie „literaturą niepoważną”. Jej ostatnia książka z cyklu „zabawy literackie” to „Moskaliki, czyli o wyższości Sarmatów nad inszymi nacjami” (2014). Bywa też edytorką. Za swoje największe osiągnięcie w tej dziedzinie uważa krytyczne wydanie kultowego dzieła Stanisława Barańczaka „Pegaz zdębiał” (2017). Stypendystka uniwersytetów w Stanford i Princeton, a także miasta stołecznego Warszawy (2020) oraz Stowarzyszenia ZAiKS (2022).

Anna Bikont – dziennikarka, reporterka, pisarka non-fiction, z wykształcenia psycholożka. Od pierwszego do ostatniego numeru w „Tygodniku Mazowsze”, piśmie podziemnej „Solidarności”, następnie współtworzyła „Gazetę Wyborczą”, z którą związana jest do dzisiaj. W 2017 roku otrzymała doktorat honoris causa Uniwersytetu w Göteborgu. Autorka i współautorka kilkunastu książek, w tym: My z Jedwabnego (2004, m.in. Europejska Nagroda Książkowa i amerykańska National Jewish Book Award dla książki o tematyce Holocaustu), „Sendlerowa. W ukryciu” (2017, m.in. Nagroda im. Ryszarda Kapuścińskiego), „Jacek” (2019, biografia Jacka Kuronia, współautorka Helena Łuczywo, uhonorowana Nagrodą Historyczną „Polityki”). Jej ostatnia książka Cena. W poszukiwaniu żydowskich dzieci po wojnie (2022) otrzymała nagrodę „Newsweeka” i jest wśród pięciu finalistów tegorocznej Nagrody im. Kapuścińskiego.

Anna Bikont i Joanna Szczęsna wspólnie napisały biografię „Pamiątkowe rupiecie, przyjaciele i sny” (1997, 2003 oraz 2012 pt. „Pamiątkowe rupiecie. Biografia Wisławy Szymborskiej”; obecne, czwarte już wydanie jest w stosunku do wydań poprzednich znacznie poszerzone) oraz Lawinę i kamienie (2006 i 2021), której pierwsze wydanie przyniosło autorkom Wielką Nagrodę Fundacji Kultury.