Krakowski klasztor dominikanów w czasie II Wojny Światowej

Dominikanie są obecni na sakralnej mapie Krakowa od ośmiuset lat. Byli oni uczestnikami i naocznymi świadkami wielu ważnych wydarzeń historycznych oraz przemian, jakie dotykały nasz kraj.

Książka Krakowski klasztor dominikanów w czasie II Wojny Światowej to pierwsze źródłowe opracowanie dziejów krakowskich dominikanów w latach okupacji niemieckiej ziem polskich (1939–1945). Przedstawiona problematyka dotycząca funkcjonowania i życia braci ma charakter wieloaspektowy oraz obejmuje szeroki wachlarz zagadnień. Czytelnik znajdzie w niej szereg nieznanych dotąd informacji o codziennym życiu zakonników w klasztorze Świętej Trójcy, ich kaznodziejstwie i w ogóle pracy duszpasterskiej.

Warunki wojenne nigdy nie sprzyjały utrzymaniu przykładnego życia zakonnego, jednak – jak pokazały źródła – przełożeni dbali o to, by życie za murami klasztornymi toczyło się we właściwy sposób, obejmując modlitwę, pracę, studium i działalność duszpasterską. Dr Katarzyna Matyja napisała w publikacji:
 

Krakowscy dominikanie czynnie włączali się w pomoc potrzebującym, zarówno w wymiarze duchowym, jak i materialnym. Począwszy od przyjęcia pod swój dach wysiedleńców z Wielkopolski, aż do zapewnienia im, ale także innym ubogim, wyżywienia. Zakonnicy wzięli również pod uwagę aspekt duchowy, dlatego też jeden ojciec – Isnard Szyper – został oddelegowany, by być ich kapelanem. Z zachowanych źródeł wyłania się także obraz dominikanów – patriotów. (…) Szczegóły w opisach [w kronice] – np. Powstania Warszawskiego – mogą wskazywać na szczere zainteresowanie ze strony młodych braci, którzy z jednej strony odnotowywali pewne, prawdopodobnie znaczące w ich mniemaniu, wydarzenie historyczne, a z drugiej ta szczegółowość pokazuje, że było to dla nich ważne – jeśli poświęcali temu kilka stron. Może to właśnie młody wiek poszczególnych autorów i ich wrażliwość wpłynęła na częste zapisy o rodakach: „Bacznie śledzimy bieg wypadków wypatrując jak Polska z nich wyjdzie. Nie jesteśmy ślepi, głusi na sprawy narodowe”.

Niewątpliwie, wybuch II wojny światowej wprost dotknął i zmienił dominikański klasztor w Krakowie. Z przeciętnej – pod względem liczebności – wspólnoty, stał się on najważniejszym i największym konwentem w Polskiej Prowincji Zakonu Braci Kaznodziejów, w którym w latach 1939-1945 mieszkało łącznie ponad stu zakonników. To w jego mury przeniesione zostało z Warszawy studium zakonne, a także siedziba prowincjała ze Lwowa. I w ten sposób, najważniejsze instytucje w prowincji – nowicjat, studium oraz siedziba prowincjała – znalazły się pod „ojcowską opieką” pierwszego krakowskiego dominikanina – św. Jacka Odrowąża, którego grób znajduje się właśnie w krakowskiej bazylice braci kaznodziejów.