Zbiór recept w „Księdze kabał królowej Sobieskiej”

W Bibliotece Jagiellońskiej w rękopisie o sygnaturze 2284, któremu nadano tytuł Księga kabał królowej Sobieskiej, znajduje się siedemdziesiąt sześć recept lekarskich. Rękopis obejmuje rozmaite teksty dotyczące magii naturalnej, kabały i numerologii, które Maria Kazimiera Sobieska zbierała lub sama przepisywała w czasie swojego pobytu w Rzymie w latach 1699–1714. Znajdują się wśród nich recepty lekarskie na wszystkie choroby (panacea) oraz na różne choroby (remedia lekarskie), na środki czyszczące i kosmetyczne, recepty zapewniające sympatię, recepty arytmagiczne, czyli oparte na magii arytmetycznej i numerologii, zawierające zaklęcia magiczne (grymuary) i tak zwane charaktery. Były one pisane przez kilka osób, ale najczęściej przez Marię Kazimierę. Wydanie recept zapisanych w językach francuskim, łacińskim, niemieckim i włoskim wymagało stworzenia zespołu tłumaczy, którzy posiadaliby także umiejętności paleograficzne. W opracowaniu zbioru przyjęto metodę historyków idei, polegającą na odtworzeniu sposobu myślenia elit, osób wykształconych i wysoko postawionych rzymskiego środowiska przełomu wieków XVII i XVIII, z którymi była związana Maria Kazimiera. Weszła ona w krąg studia humanitatis, „wtajemniczonych” w idee mitycznego Hermesa Trismegistosa, magię naturalną i kabałę, należała do Accademia dell’ Arcadia. W receptach padają imiona uczonych lekarzy i aptekarzy, a jednocześnie alchemików, zarówno muzułmanów, jak i chrześcijan, których dzieła wydawano drukiem w czasach nowożytnych, ponadto imiona osób ze szczytu hierarchii społecznej, posiadających lub nawet mogących tworzyć recepty. Zbiór recept Marii Kazimiery Sobieskiej to przykład zainteresowania medycyną i zielarstwem władców oraz kobiet należących do elit.