Noc kryształowa
Preludium do zagłady

W nocy z 9 na 10 listopada 1938 roku w Niemczech doszło do antyżydowskich wystąpień ludności. Bezpośrednim pretekstem do przeprowadzenia akcji zainicjowanej przez władze partyjne i państwowe było zabójstwo sekretarza ambasady niemieckiej w Paryżu, Ernsta vom Ratha, dokonane kilka dni wcześniej przez żydowskiego emigranta z Niemiec, Herschela Grynszpana. Spalono lub zdewastowano tysiące synagog, domów i sklepów, a wielu Żydów straciło życie. Choć akcja miała mieć charakter spontanicznego ruchu obywatelskiego, uczestniczyły w niej bojówki są oraz członkowie SS, przy biernej postawie policji i straży pożarnej. Gdy podczas konferencji prasowej zapytano Goebbelsa o to niezrozumiałe zachowanie stróżów prawa, ten odpowiedział: Nie mogłem wydać naszym policjantom rozkazu strzelania do Niemców, których w głębi ducha popierałem. Brak stanowczej reakcji ze strony innych państw utwierdził przywódców nazistowskich w przekonaniu, że można bezkarnie opracować ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej. Pogrom przeprowadzony w listopadzie 1938 roku wielu historyków uważa za początek Holokaustu. Martin Gilbert wykazuje ze złowieszczą jasnością, [] że pogrom przeprowadzony w noc kryształową był po prostu pierwszym krokiem na drodze do ludobójstwa. Choć upłynęło siedemdziesiąt lat, noc kryształowa pozostaje ostrzeżeniem. The Observer Wnikliwa i poruszająca relacja.The Times Martin Gilbert należy do czołowych historyków ostatniego stulecia. Mówi o sobie, że jest historykiem archiwaliów. W swojej pracy stara się korzystać przede wszystkim z zachowanej dokumentacji i wypowiedzi świadków wydarzeń, które (jak twierdzi) wnoszą [...] atmosferę, perspektywę i punkt widzenia. Kieruje się zasadą, że istnieje tzw. historia prawdziwa: To, co się wydarzyło, jest niezmienne i określone. Autor ponad osiemdziesięciu prac, w tym ośmiotomowej biografii Winstona Churchilla i monografii poświęconych I i II wojnie światowej oraz historii XX wieku.