Dowody ontologiczne
W 900. rocznicę śmierci św. Anzelma

Tak zwany dowód ontologiczny jest jednym z najczęściej komentowanych tekstów filozoficzno-teologicznych. Spór o ratio Anselmi toczy się od roku 1078, w którym św. Anzelm z Aosty, opat benedyktynów w Le Bec,
późniejszy arcybiskup Canterbury, umieścił swoje rozumowanie w dziełku zatytułowanym Proslogion. Trzeba przyznać, że sposób rozumowania św. Anzelma, w którym konkluzja o rzeczywistym istnieniu Boga zostaje wywiedziona z roztrząsania samego pojęcia ?czegoś, ponad co nic większego nie można pomyśleć?, jest intrygujący - przyciąga i fascynuje, a zarazem odpycha i budzi sprzeciw. Współczesny Anzelmowi Gaunilon, benedyktyński mnich z opactwa Marmoutier-les-Tours, okazał się pierwszym krytykiem ratio Anselmi.
Napisał on rozprawkę nazywaną w skrócie Liber pro insipiente (W obronie głupiego), w której zakwestionował poprawność rozumowania Opata z Le Bec. Głos Anzelma wraz z odpowiedzią Contra insipientem (Przeciw głupiemu), jakiej Anzelm udzielił Gaunilonowi, stanowią do dziś punkt odniesienia dla późniejszych myślicieli i dyskusji nad dowodem ontologicznym.

Stanisław Wszołek