Wariacje jesienne

Początek naszego wieku. Dom Pracy Twórczej w Oborach. Anita Janowska kończy tu pisanie powieści Wariacje jesienne. Pytana, skąd dziwny tytuł, tłumaczy: To książka o jesiennych miłościach i jesiennych rozmowach, a pojęcia wariacji używam, bo - jak w muzyce - ten sam temat pojawia się w najrozmaitszych wariantach". I tak, jesienna miłość raz będzie miłością do wnuka, raz zmysłową miłością do mężczyzny, którym się gardzi, to znów miłością ukrywaną przed kimś, kogo się kocha. Bohaterstwo też ma różną postać: jest tu bohater powstania warszawskiego, który rozczarowany powojenną rzeczywistością popada w alkoholizm; jest oficer, który wraz z Pierwszą Dywizją Piechoty im. Tadeusza Kościuszki zdobywa Berlin; jest i ktoś z 1. Dywizji Pancernej generała Maczka, kto wyzwalał obóz kobiecy w Oberlangen. Janowska z mistrzowskim wyczuciem gra z konwencją sielanki i romansu, by nagle odsłonić przed czytelnikiem egzystencjalny czy historyczny dramat. Z pozoru lekka opowieść zamienia się wtedy w kronikę powikłanych losów polskiej inteligencji po II wojnie światowej.