Demokracja i jej krytycy

Politolog Robert Dahl z racji wieku (ur. 1915) i dokonań należy do najważniejszych postaci amerykańskich nauk politycznych. W 1940 roku obronił doktorat na Uniwersytecie Yale i po przerwie na służbę frontową w Europie od 1946 roku pozostawał związany z tą uczelnią przez resztę akademickiej kariery. Pracował nad teorią i empirią demokracji, a niniejszy tom przedstawia (często w formie dialogu z krytykami) jego kluczową koncepcję poliarchii dominującej dziś formy rządów zbliżonej do demokracji, ale jeszcze z nią nietożsamej. Autora interesuje stan faktyczny dzisiejszej demokracji, której system władzy zawiera często elementy zupełnie niedemokratyczne, przejęte z innych systemów. Wywód Dahla w tym obszernym tomie stanowi znakomite wprowadzenie do niuansów i zagrożeń, dylematów i problemów ustroju demokratycznego. Pozwala dostrzec za fasadą demokratycznej retoryki zaskakujące zjawiska z demokracją mające niewiele wspólnego. Przede wszystkim jednak jest to klasyczny już wykład teorii. Choć podany w sposób nieakademicki, definiuje niezbędne pojęcia, wprowadza podstawowe odróżnienia, formułuje warunki konieczne systemu pretendującego do statusu demokracji. U podłoża leży przekonanie autora o jej wyższości nie tylko instrumentalnej, lecz także moralnej nad innymi systemami rządów. Przekonanie to może dziś wydać się dość oczywiste, ale trzeba pamiętać, że burzliwa i zawrotna kariera demokracji w naszych czasach ma nader krótką historię.