Instytucja ombudsmana w państwach poradzieckich
Geneza - status prawny - rozwój

W monografii przedstawiono analizę zarówno prawnych, jak i instytucjonalnych przeszkód na drodze realizacji przez ombudsmanów ich zadań i korzystania z ich uprawnień. Zaprezentowano ponadto wpływ czynników politycznych, społeczno-kulturowych i gospodarczych, jak i czynników osobowościowych, na formy i efektywność działalności instytucji ombudsmana. W niniejszych rozważaniach szczególna uwaga została zwrócona na przypadki uzależnienia instytucji ombudsmana od decydentów politycznych, podjęta została próba dokonania oceny roli ombudsmana w społeczeństwach posttotalitarnych. Równoległe wskazywano na podobieństwa problemów, zakładając, że są one charakterystyczne dla wszystkich państw poradzieckich w okresie transformacji systemowej. Uwzględniono nadto międzynarodowy kontekst stanowienia i funkcjonowania instytucji ombudsmana.
Bez względu na często fasadowy, imitacyjny charakter instytucji ombudsmana w państwach o autorytarnych rządach lub państwach z tak zwaną "suwerenną demokracją", instytucja ombudsmana pozostaje jednym z nielicznych mechanizmów implementacji i umocnienia zasad ochrony praw i wolności człowieka w kulturze politycznej i prawnej oraz życiu codziennym społeczeństw posttotalitarnych.
Instytucja ombudsmana w państwach poradzieckich stała się zauważalnym podmiotem tak w kontekście wewnętrznych procesów polityczno-społecznych, zachodzących w poszczególnych państwach, jak i w kontekście stosunków międzynarodowych, w których państwa uczestniczą. Mimo że nie wszystkie ustawy w sposób przejrzysty określają kompetencje ombudsmana w dziedzinie relacji międzynarodowych, rola tej instytucji w stosunkach zewnętrznych państw poradzieckich staje się co raz bardziej znacząca.