Kultura popularna i tożsamość młodzieży
W niewoli władzy i wolności

Po sukcesach książek ?Kryzys męskości w kulturze współczesnej? (Impuls 2007) i ?Tożsamość ciało i władza w kulturze instant? (Impuls 2010) prezentujemy Czytelnikom kolejną znakomitą pozycję profesora Zbyszko Melosika. Podstawowa teza Autora, znanego socjologa kultury i edukacji, odnosi się do przekonania, że współczesny człowiek żyje jednocześnie w dwóch równorzędnych rzeczywistościach. Pierwsza z nich działa w oparciu o zasadę wolności jednostki w kwestii kreowania własnej biografii i tożsamości oraz niekończących się (pozornie?) swobodnych wyborów, dokonywanych na płaszczyźnie kultury popularnej i konsumpcji, natomiast druga z rzeczywistości działa w sposób odwrotny: jej logika wspiera się na potężnych regulatorach tożsamości i życia społecznego. W tożsamość współczesnego człowieka wpisana jest więc podstawowa sprzeczność: oto, z jednej strony, zorientowana jest na swobodne dryfowanie po różnych sferach (pop)kultury, na przyjemność, afektywność i konsumpcję, jednak z drugiej, w sferze relacji z biurokracjami i instytucjami, jak również w sferze prawnej czy medycznej, obowiązuje ją ? pod groźbą różnorodnych formalnych lub społecznych sankcji ? maksymalny racjonalizm, zdyscyplinowanie i regulacja. Co ciekawe, podobny dualizm przestał budzić u współczesnych ?poczucie schizofrenii?, nauczyli się bowiem ?przerzucać zwrotnicę? z jednego bieguna swej tożsamości na drugi ? w konsekwencji postmodernistyczne rozproszenie kulturowe splata się z modernistyczną tendencją do biurokratycznej i instytucjonalnej uniformizacji. (?) Uzasadnienie dla swojej tezy Zbyszko Melosik przeprowadza w efektownych, niekiedy wręcz fascynujących narracjach, którym towarzyszy głębokie zakorzenienie w różnorodnych teoriach z zakresu socjologii kultury i studiów kulturowych. Zadziwia lekkość pióra i swoboda, z jaką podróżuje po odmiennych krajach i kulturach, przeprowadzając pogłębione studia przypadków współczesnych fenomenów kulturowych. Nie jest to przy tym książka zbyt optymistyczna, czego wyrazem jest jej znaczący podtytuł: ?w niewoli władzy i wolności?, odnoszący się do różnorodnych konfiguracji w zakresie relacji między tożsamością jednostki a rzeczywistością społeczną. (?) W zakończeniu książki Autor podejmuje próbę umieszczenia analiz i interpretacji, zawartych w poszczególnych jej częściach i rozdziałach, w kontekście pedagogicznym. W tej części Zbyszko Melosik prezentuje niespodziewany powrót do przeszłości ? do pewnych tradycyjnych propozycji w zakresie wychowania. Wydaje się, jak gdyby świat, który opisał tak znakomicie na kartach swojej książki, nieco go przeraził? Tę książkę trzeba przeczytać!