W przededniu autonomii
Własność ziemska i ziemiaństwo zachodniej Galicji w połowie XIX wieku

W połowie XIX w. w siedmiu okręgach zachodniej Galicji było ogółem 2315 właścicieli dóbr ziemskich. W większości byli to przedstawiciele polskiej szlachty i arystokracji. Przypadki przenikania do grupy właścicieli dóbr ziemskich osób pochodzących z innych kręgów kulturowych w tym czasie były dość rzadkie. Najwięcej było Żydów, ale najczęściej przejmowali oni niewielkie części wsi lub miast. Większe majątki ziemskie przechodziły niekiedy w ręce osób wywodzących się z niemieckiej, austriackiej czy czeskiej arystokracji, ale generalnie związane to było z procesem sprzedaży dóbr kameralnych. Analiza zebranego materiału źródłowego pozwala natomiast dostrzec bardzo interesujące zjawisko dotyczące obrotu nieruchomościami ziemskimi. Otóż w latach 1848 1855 bardzo mocno odczuwalne były negatywne skutki rabacji galicyjskiej. Jak wiadomo w czasie krwawych wydarzeń z lutego 1846 r. życie straciło wielu właścicieli dóbr ziemskich, zwłaszcza w cyrkułach sądeckim, jasielskim, tarnowskim i bocheńskim. Okazuje się, że sprawy związane z przejęciem majątków przez następców ciągnęły się przez wiele lat. Z reguły jednak dobra dziedziczone były przez najbliższych członków rodziny (dzieci, współ-małżonków); nie było przypadków przechodzenia własności w obce ręce.