Przeklęte miejsce Europy?
Dylematy polskiej geopolityki

Studia z dziejów polskiej refleksji o polityce międzynarodowej, ukazujące najważniejsze koncepcje geopolityczne formułowane przez myślicieli i polityków od czasów I RP po wiek XX, m.in. Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Adama Czartoryskiego, Juliana Klaczki, Adolfa Bocheńskiego, Stanisława Stommy, Jerzego Giedroycia i Juliusza Mieroszewskiego. Pokusa, aby większość niepowodzeń Polski na arenie międzynarodowej w minionych stuleciach tłumaczyć jej położeniem geopolitycznym, jest silna i w znacznej mierze usprawiedliwiona. W istocie, trudno było o bardziej niefortunną konfigurację na Starym Kontynencie niż ta, w której centrum się znaleźliśmy. W analizie dziejów polskiej geopolityki można więc zwracać uwagę głównie na trudności, na jakie napotykaliśmy z racji na swe położenie między Niemcami a Rosją, kwitując je krótkim stwierdzeniem, że były na ogół zbyt duże, aby się z nimi skutecznie uporać. To byłoby jednak zbyt proste i jałowe. Geopolitycznego położenia co prawda się nie wybiera, ale trudno zarazem uznać, że przesądza ono raz na zawsze o losach danej wspólnoty politycznej, można je bowiem próbować kształtować. Polacy różnie sobie z tym radzili. Burzliwe dzieje Polski są z tego powodu niezwykle interesującą lekcją na temat czynników, jakie przesądzają o triumfach bądź klęskach w geopolitycznych rozgrywkach. Mówią też wiele o naszym narodowym charakterze i o specyfice polskiej polityki. Dlatego warto je analizować, szukając inspiracji do radzenia sobie z wyzwaniami, przed jakimi wciąż stajemy. (fragment tekstu J. Kloczkowskiego "Przeklęte miejsce Europy")