O upadku przemysłu i miast w Polsce
Wybór pism

O upadku przemysłu i miast w Polsce jest jedną z najbardziej znanych krytyk polskiego życia gospodarczego, społecznego i politycznego. Surowiecki, czołowy myśliciel okresu zaborów, stworzył wszechstronny obraz wielowiekowych błędów i zaniedbań, za sprawą których Rzeczpospolita zamiast owocnie się rozwijać i odgrywać wiodącą rolę w cywilizacyjnym wyścigu krajów i narodów europejskich, pogrążała się w kryzysie, prowadzącym do jej upadku. Jako jeden z pierwszych spośród polskich autorów inspirował się liberalnymi koncepcjami Adama Smitha, ale adoptował je do rodzimych realiów, dopuszczając znacznie większą rolę państwa w gospodarce, choć w ściśle określonych ramach. Chciał modernizować Polskę poprzez rozwój przemysłu ? może śmiało uchodzić za jednego z patronów również dziś prowadzonych dyskusji na ten temat. W tomie wydanym w serii Biblioteka Klasyki Polskiej Myśli Politycznej znalazły się także prace Surowieckiego ukazujące go jako badacza dziejów Słowiańszczyzny ? uchodził w XIX wieku za ich prekursora i czołowy autorytet w tej dziedzinie. Historyczne analizy pomagały mu mierzyć się z politycznymi i społecznymi dylematami burzliwej epoki, w której przyszło mu żyć: w dobie rozbiorów Polski oraz prób jej ratowania i wskrzeszania (Księstwo Warszawskie), w czasach, gdy idee rewolucji francuskiej i Oświecenia ? m.in. za sprawą sukcesów Napoleona Bonaparte ? zmieniały oblicze Europy, ale też w okresie, gdy wykształcił się porządek europejski oparty o supremację potęg odgrywających kluczową rolę na kongresie wiedeńskim. To niezwykle interesujące tło stanowi dodatkowy walor twórczości Surowieckiego ? autora czasów wielkiej zmiany, którego rozważania pozwalają współczesnemu czytelnikowi lepiej zrozumieć jej istotę.