Malczewski

Oddajemy do rąk Czytelnika najobszerniejsza jak dotąd prezentację twórczości najwybitniejszego malarza Młodej Polski. Jacek Malczewski, znakomity symbolista i neoromantyk, jawi się jako twórca absolutnie osobny. Z wrażliwością chłonąc współczesne mu artystyczne kierunki, pozostawał wiernym dziedzicem i wyrazicielem ojczystej historiozofii. Nie bez przyczyny, gdy myślimy Syberia, stają nam przed oczami płótna Malczewskiego Obrazy te są jednak czymś więcej niż ilustracją historycznych wydarzeń. Są wizją. Na poły malarskim, na poły literackim poematem na temat polskich dziejów. Artysta, obok Matejki i Wyspiańskiego najbardziej polski, na stałe obecny w narodowej świadomości, dokonał rzeczy wyjątkowej. Stworzył coś na kształt rodzimej mitologii, ubierając w polski kostium i lokując w ojczystym krajobrazie postaci biblijne oraz figury znane z antycznych i ponadnarodowych mitów, uosabiające takie pojęcia, jak Śmierć, Natchnienie, Miłość, Sztuka, Historia, Ojczyzna. Autorka, wybitna znawczyni okresu Młodej Polski, odmalowała nietuzinkowy portret artysty, przedstawiając go jako człowieka z krwi i kości: syna, ojca, męża, mistrza. Dotarła do nigdy niepublikowanych relacji (listów i wspomnień) osób Malczewskiemu najbliższych, a także do jego prywatnej korespondencji, między innymi z wieloletnią miłością i muzą, Marią Balową. O pełnię portretu zadbały nigdy niereprodukowane fotografie z albumów rodzinnych, bibliotek i instytucji państwowych. Na wyjątkowość publikacji wpływa bogactwo materiału ilustracyjnego. Twórczość artysty dokumentuje ponad 300 reprodukcji. Oprócz prezentacji wszystkich najwybitniejszych dzieł ze zbiorów państwowych i prywatnych, pokazanych w dużych formatach, znalazły się tu także prace przedstawiane szerokiej publiczności po raz pierwszy. Cześć z nich uważana była do tej porty za zaginione; inne znane były jedynie z czarno-białych fotografii. Słowem: wielki artysta i jego opus magnum.