U źródeł duchowości zachodu (źm49)

Z wielką radością oddajemy do rąk polskiego Czytelnika 49 tom naszej serii Źródła Monastyczne, w ramach którego publikujemy kolejną, trzecią już, monografię pt. U źródeł duchowości Zachodu, pióra wybitnego erudyty, humanisty i mnicha – ojca Jeana Leclercqa OSB (1911–1993).

Na prezentowany tom złożyły się studia, artykuły i referaty, głoszone i publikowane przez Leclercqa od połowy lat 50. Pierwsza część zarysowuje pewne kluczowe zjawiska zachodzące w rozwoju ruchu monastycznego pomiędzy VI a przełomem XI i XII w.: św. Benedykt i jego rola w kształtowaniu się monastycyzmu, pielgrzymowanie i misje, Cluny oraz czas kryzysu i odnowy na przełomie XI i XII w., kiedy ze starego „pnia” wyodrębniły się nowe formacje zakonne, jak choćby np. cystersi. W części drugiej autor przedstawia wybrane problemy, niejako elementy „stałe”, obecne w życiu monastycznym: oddzielenie od świata i zarazem łączność ze światem i społeczeństwem, ekonomia i kultura, liturgia i modlitwa, a w ostatnim rozdziale syntetyczną charakterystykę duchowości mnichów.

Jak sam kiedyś o. Leclercq napisał, nigdy nie wymyślał swoich idei, tylko wydobywał na światło dzienne myśli i doświadczenia zawarte w samych tekstach źródłowych. To właśnie sprawia, że mimo upływu czasu jego książki nie tracą aktualności, a znakomity styl i pasja autora porywają na nowo kolejne pokolenia czytelników.


Tym, co podziwiamy w Cluny, bardziej niż gdzie indziej, jest pewien rodzaj jedności kultury i duchowości, i powtórzmy, nie dlatego, że rzeczywistość jest tam całkiem inna niż wszędzie indziej, ale ponieważ jest ona obficiej udokumentowana. Ta pierwsza jest warunkiem i wynikiem drugiej, tworząc dla niej konieczne ramy. Życie duchowe, także w Cluny, potrzebuje piękna, aby mogło się rozwijać, i to stanowi jedną z wyróżniających cech kluniackiej tradycji. By móc o niej mówić w sposób właściwy, a wpierw aby umieć ją dostrzec czy w pewien sposób „wyczuć”, potrzeba nie tyle erudycji, co smaku – nie wystarczy być uczonym, trzeba być artystą, a nawet poetą. Cluny potrafiło stworzyć klimat promieniującego piękna – byłoby dobrze dla historii, aby go stworzyło i dla nas i dało nam w nim udział. (...) Ci mnisi nie byli wcale estetami, lecz artystami, ekspertami w sztuce dochodzenia do Boga drogami wszelakiego piękna. Po to, by doświadczyć powabu Cluny i usłyszeć jego przesłanie, należy zawsze pamiętać, że nie oddzielali oni od siebie dobra i piękna – oni złączyli w jedno kulturę i życie duchowe, aby „wraz z pięknem rozlewać dobro”.