Ikona. Podręcznik malarstwa ikonowego i ściennego

Ikona jest „bramą, która otwiera się na ogród równie rzeczywisty, co ten świat” – przekonuje nas Aidan Hart, wybitny ikonopisarz prawosławny i profesor. Jest spotkaniem twarzą w twarz z przedstawioną na niej osobą. Dlaczego więc ikony wydają się nam często zbyt tajemnicze? Jak artysta powinien je tworzyć, by umożliwić to spotkanie? Autor, który wcześniej szukał odpowiedzi na te pytania w klasztorze Iviron na górze Athos, postanowił wyjść nam naprzeciw i ofiarować kompendium wiedzy na temat tworzenia ikon i malowania fresków. Czytamy więc m.in. o obróbce i gruntowaniu podobrazi, złoceniu, przygotowywaniu pigmentów, tynkowaniu czy technikach malarstwa temperowego, ale zawsze w powiązaniu z duchową i liturgiczną funkcją ikony. Bezpośredni gawędziarski styl i dzielenie się długoletnim doświadczeniem sprawiają, że lektura książki wprowadza w klimat bezpośredniego obcowania z mistrzem. W ten oto sposób brama uchyla swe podwoje.

Aidan Hart jest profesjonalnym ikonopisarzem, tworzy, posługując się techniką tempery i fresku, a także rzeźbi w kamieniu oraz w drewnie. Uczył się sztuki pisania ikon w Wielkiej Brytanii, Rosji i w Grecji na górze Athos, gdzie spędził dwa lata w klasztorze Iviron. Jest dobrze znany zarówno w Ameryce Północnej, jak i w Wielkiej Brytanii i Irlandii. Jego prace znajdują się w siedemnastu krajach, wiele z nich zdobi świątynie prawosławne. W 2009 r. założył Wydział Malarstwa Ikonowego i Ściennego na utworzonej przez księcia Karola The Prince’s School of Traditional Art, gdzie do dziś prowadzi zajęcia. Mieszka w Shropshire z żoną i dwojgiem dzieci.

Bogato ilustrowany podręcznik, zawierający 450 barwnych fotografii (w dużej części obrazów samego autora) oraz 180 rysunków, prezentuje szczegółowo warsztat techniczny malarza ikonowego w szerokim kontekście teologicznym, liturgicznym i historycznym. Tradycja podręczników malarstwa ikonowego, sięgająca ruskich podlinników i greckiej XVIII-wiecznej Hermenei, ma swoje liczne kontynuacje w wielojęzycznej literaturze współczesnej. Nie znam jednak w całej literaturze światowej podręcznika równie wszechstronnego i kompetentnego, jak książka Aidana Harta. (z recenzji ks. bp Michał Janocha).

Niniejsza książka jest współczesnym zapisem praktyki malowania ikon, tworzenia ikonostasu, malarstwa ściennego i fresków, która łączy wiele fascynujących wskazówek na takie tematy jak pigmenty, werniksowanie, złocenie z informacjami o historii i komentarzami objaśniającymi symbolikę kolorów oraz konstrukcji obrazu. Aidan wyjaśnia nam, jak malować i jak rozumieć ikony, oraz przybliża ponadczasowe zasady ich tworzenia. (z Przedmowy Karola, JKW Księcia Walii)Publikacji tej nie sposób nie przyjąć z wielką z radością. Książka ta otwiera przed czytelnikiem nowe aspekty dawnej (i jednocześnie wiecznie młodej) sztuki tworzenia ikon. Jest też niewątpliwie wyjątkowa ze względu na jej autora. Jest to propozycja nie tylko dla osób tworzących ikony i freski, ale i dla szerokiej rzeszy odbiorców, którzy przez szczegóły techniczne chcą głębiej pojąć przesłanie dzieła. Współczesny świat potrzebuje sztuki, która sprawia, że wychodzimy poza codzienność, i ukazuje ten świat w świetle przemienienia Pańskiego. (z rec. Irina Jazykowa)