Świadkowie
Od Wawelu w Beskidy, Pieniny, Spisz i na Orawę

Zamki! Niemi świadkowie dawnych wieków. Jakże wielką rolę odgrywały w minionych czasach, broniły granic, strzegły szlaków handlowych i ­dyplomatycznych, zarazem były miejscem ­schronienia dla władców, królów, książąt, ale też i ochroną dla podwładnej ludności. Tu koncentrowała się władza państwowa, tu pobierano myto od przejeżdżających kupców. Zarazem były też siedzibami i dumą szlacheckich rodów. Część z nich odegrało pozytywną rolę w historii Polski, czy też sąsiednich krajów. Ale były też i takie, w dziejach których mocno zaznaczyła się niechlubna rola. Niejednokrotnie stawały się siedzibami zdrajców, zbójników, ­wichrzycieli, czy też okrutnych ciemiężycieli podwładnych ludów. Z racji tak bogatych historii znalazły zamki swoje miejsce w literaturze zarówno pięknej, jak i ludowej, w licznych opowiadaniach baśniach, ­legendach. Czego i ja się też nie ustrzegłem, opisując niektóre z nich. Andrzej Dziedzina Wiwer