Vademecum matura - wiedza o społeczeństwie - 2021

Vademecum Matura - wiedza o społeczeństwie Wydawnictwa GREG to książka zawierająca kompletny materiał potrzebny do przygotowania się do matury w jej aktualnie obowiązującej formule. Jest zgodna z najnowszą podstawą programową, a treści obejmujące materiał z klasy I dodatkowo wyróżniono graficznie.

Książka ta stanowi bogate kompendium wiedzy, lecz jednocześnie nie przeładowano jej niepotrzebnymi informacjami, a wszystkie treści podane są przystępnym, zrozumiałym językiem. Tam, gdzie było to możliwe, zastosowano ułatwiające naukę formy tabel, diagramów, schematów. Najważniejsze definicje dodatkowo wyróżniono wyraźnymi ramkami. Ważnym uzupełnieniem jest indeks pojęć. Dodano kalendarium najważniejszych wydarzeń ostatnich lat w Polsce i na świecie. W tekście wskazano też za pomocą oznaczeń graficznych tematy i zagadnienia, które w ostatnich latach pojawiły się na maturze.

Vademecum Matura - wiedza o społeczeństwie Wydawnictwa GREG stanowi doskonałą pomoc zarówno dla osób decydujących się wybrać „WOS” jako przedmiot maturalny, jak dla uczniów pierwszej klasy liceum, chcących szybko powtórzyć materiał lub przygotować się do klasówki czy odpowiedzi.

Książka w nowoczesnej i kolorowej szacie graficznej! Dołączono tasiemkę ułatwiającą zaznaczenie potrzebnych fragmentów oraz zakładkę z nadrukowanymi najbardziej potrzebnymi wiadomościami. Całość w funkcjonalnej i estetycznej oprawie zintegrowanej.

Wielką zaletą naszych repetytoriów jest bardzo trafne przewidywanie pytań na tegorocznym egzaminie. W każdej publikacji uwzględniliśmy tegoroczne przewidywania oraz pewniaki na test i egzamin.

Serdecznie polecamy!

Spis treści
Ogólne informacje o egzaminie. Wskazówki dla maturzystów

Wstęp

OBYWATEL I OBYWATELSTWO


Obywatelstwo polskie i unijne

Obywatelstwo polskie
Obywatelstwo unijne
Obywatelstwo a narodowość

Cnoty obywatelskie

Nieposłuszeństwo obywatelskie

Młody obywatel w urzędzie

Uzyskanie dowodu osobistego, paszportu, prawa jazdy, dowodu rejestracyjnego pojazdu
Warunki formalne uprawniające obywatela do udziału w wyborach
Dostęp obywateli do informacji publicznej
Sposoby odwołania się obywateli od decyzji urzędu



BEZPIECZEŃSTWO


Zadania prokuratury i policji

Uprawnienia policji
Inne służby porządkowe

Odpowiedzialność karna nieletnich

Środki wychowawcze, lecznicze, poprawcze

Przepisy prawne dotyczące sprzedaży i konsumpcji alkoholu, papierosów i narkotyków

Papierosy
Alkohol
Narkotyki



EDUKACJA I PRACA W POLSCE I UNII EUROPEJSKIEJ


Prawa ucznia

Naruszenie praw ucznia w szkole i ich ochrona

Obowiązki ucznia
Zasady rekrutacji do szkół wyższych

Warunki podejmowania nauki w Unii Europejskiej

Zasady bezpiecznego podróżowania po Europie i po świecie

Planowanie podróży
Kłopoty w podróży

Podjęcie pracy

Kryteria porównawcze zawieranych umów
Podatki
Zasady podejmowania pracy w Unii
Europass, czyli europejskie CV

Edukacja pozaformalna i nieformalna
Sposoby zwiększenia szans w dostępie do edukacji
Zależności między systemem edukacyjnym a rynkiem pracy
Kształcenie ustawiczne


ŻYCIE ZBIOROWE I JEGO REGUŁY


Zbiorowość, wspólnota, społeczeństwo
Normy i instytucje społeczne

Normy społeczne
Instytucje społeczne
Harmonia i ład społeczny
Anomia

Konflikty społeczne i sposoby ich rozwiązywania
Socjalizacja i kontrola społeczna

Socjalizacja
Rola społeczna
Kontrola społeczna
Stygmatyzacja społeczna

Grupa społeczna

Rodzina jako podstawowa grupa społeczna
Władza rodzicielska

Typy organizacji społeczeństw i rodzin
Zagrożenia współczesnej rodziny
Struktura społeczna

Warstwy społeczne
Ruchliwość społeczna

Problemy społeczeństwa polskiego
Zmiany społeczne

Historyczne formy organizacji społeczeństw
Współczesne formy organizacji społeczeństw
Adaptacja społeczna
Rewolucja i reforma

Wybrane ruchy społeczne

NSZZ Solidarność
Ruch niepodległościowy non-violence Mahatmy Gandhiego
Ruch praw obywatelskich Martina L. Kinga
Ruch na rzecz ochrony środowiska
Ruch feministyczny

Naród, ojczyzna, mniejszości narodowe

Postawy wobec ojczyzny i narodu
Mniejszości narodowe w Polsce
Mniejszości etniczne w Polsce
Imigranci w Polsce

Procesy narodowościowe i społeczne we współczesnym świecie

Integracja narodów w świecie zachodnim
Kalendarium integracji europejskiej

Sytuacja mniejszości narodowych w UE

Dokumenty chroniące prawa mniejszości
Polityka wybranych państw wobec mniejszości

Wybrane konflikty społeczne

Konflikty narodowościowe w Afryce
Konflikty narodowościowe w Azji
Konflikty narodowościowe w Ameryce Południowej i Środkowej

Kultura i pluralizm kulturowy

Kultura
Tolerancja a akceptacja

Współczesne spory światopoglądowe

Badania genetyczne
Aborcja
Eutanazja
Metoda in vitro
Związki partnerskie
Kara śmierci

Społeczeństwo obywatelskie

Filozoficzny rodowód społeczeństwa obywatelskiego
Kapitał społeczny
Formy aktywności obywateli w państwie demokratycznym
Wolność zrzeszania się
Grupy interesów i organizacje społeczne

Opinia publiczna

Badania opinii społecznej
Marketing społeczny

Środki masowego przekazu

Niezależność mediów w Polsce
Wolność słowa



POLITYKA I DEMOKRACJA


Demokracja - zasady i procedury

Wartości współczesnej demokracji
Główne fazy kształtowania się systemu demokratycznego
Polskie tradycje demokratyczne
Demokracja pośrednia
Funkcje wyborów w systemie demokratycznym
Prawo wyborcze
Demokracja bezpośrednia

Patologie demokracji
Polityka, ideologie i doktryny polityczne

Polityka
Kultura polityczna
Ideologia
Współczesne doktryny polityczne
Ideologie totalitarne
Program polityczny

Systemy partyjne

Systemy partyjne na świecie
Funkcje partii politycznych
Wybrane systemy partyjne
Zasady ordynacji wyborczej
Próg wyborczy

Współczesna demokracja w Polsce i na świecie

Problemy polityki bezpieczeństwa społecznego
Zadania państwa w zakresie bezpieczeństwa społecznego
Populizm jako przykład zagrożenia dla demokracji

Patologie życia publicznego

Afery korupcyjne w Polsce
Nepotyzm
Klientelizm
Partykularyzm

Uczestnictwo obywateli w życiu politycznym

Pozyskiwanie elektoratu przez partie polityczne



PAŃSTWO I JEGO FUNKCJONOWANIE


Geneza państwa
Funkcje państwa
Formy państwa

Formy rządów
Reżim polityczny
Ustrój terytorialny
Typy państw

Modele ustrojowe państw demokratycznych

Systemy rządzenia
Systemy ustrojowe wybranych państw

Odpowiedzialność konstytucyjna i odpowiedzialność polityczna
Modele stosunków między władzą świecką a władzą duchowną
Władza ustawodawcza w państwie demokratycznym

Funkcje parlamentu
Immunitety parlamentarne
Terminy związane z funkcjonowaniem parlamentu
Procedura tworzenia prawa przez parlament
Prezydent w procesie ustawodawczym
Tworzenie koalicji
Opozycja

Władza wykonawcza w państwie demokratycznym

Relacje głowy państwa z legislatywą i egzekutywą
Formy przywództwa głowy państwa
Odpowiedzialność głowy państwa
Charakterystyka władzy wykonawczej w systemach demokratycznych



FUNKCJONOWANIE PAŃSTWA POLSKIEGO


Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej
Konstytucyjne zasady ustroju państwa

Prawo międzynarodowe w Konstytucji RP
Stany nadzwyczajne w Konstytucji RP

Procedura zmiany Konstytucji RP
Parlament RP

Skład i organy Sejmu

Wybory parlamentarne

Skrócenie kadencji Sejmu
Progi wyborcze
Okręgi wyborcze

Posłowie
Funkcje Sejmu i Senatu

Procedura uchwalania ustawy budżetowej

Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej

Uprawnienia prezydenta RP
Odpowiedzialność prezydenta
Kontrasygnata i prerogatywa prezydencka

Wybory prezydenckie w Polsce

Zawieszenie lub usunięcie prezydenta RP z urzędu

Rada Ministrów Rzeczpospolitej Polskiej
Tryb powoływania rządu

Rząd mniejszościowy
Rząd większościowy

Administracja rządowa

Administracja zespolona
Wojewoda
Administracja niezespolona

Służba cywilna
Organy kontroli państwowej, ochrony prawa i zaufania publicznego

Prokuratura
Najwyższa Izba Kontroli (NIK)
Rzecznik Praw Obywatelskich
Rzecznik Praw Dziecka
Państwowa Inspekcja Pracy
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (KRRiT)
Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych (GIODO)
Instytut Pamięci Narodowej (IPN)
Sąd Lustracyjny
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK)
Urząd Komunikacji Elektronicznej (UKE)

Samorząd terytorialny w Polsce

Źródła dochodów samorządów terytorialnych

Obecny podział terytorialny Polski

Gmina
Powiat
Województwo

Wybory do samorządów terytorialnych

Prawo wyborcze
Kandydaci
Wybory
Referendum lokalne
Konsultacje społeczne

Uprawnienia nadzorcze premiera i wojewody wobec samorządów


PRAWO


Cechy dobrego prawa
Szczegółowe zasady prawa
Rodzaje i źródła prawa
Gałęzie prawa
Norma prawna

Budowa normy prawnej
Podział norm prawnych

Struktura sądownictwa w Polsce
Postępowanie sądowe

Zasady funkcjonowania sądów w Polsce
Sędzia
Ławnik
Mediacja jako sposób rozwiązywania sporów

System prawny Rzeczpospolitej Polskiej

Hierarchia aktów prawnych
Źródła poznania prawa
Zasada praworządności i instytucje stojące na jej straży
Organy ochrony prawnej i kontroli

Sądy i trybunały

Powoływanie i zadania Sądu Najwyższego, Trybunału Konstytucyjnego, Trybunału Stanu
Skarga konstytucyjna do Trybunału Konstytucyjnego
Krajowa Rada Sądownictwa

Prawo cywilne i rodzinne

Działy prawa cywilnego
Podstawowe zasady prawa cywilnego
Podstawowe pojęcia prawa cywilnego
Podstawowe rodzaje i tryby postępowania cywilnego
Małżeństwo jako instytucja prawna
Władza rodzicielska
Konkubinat

Prawo karne

Zasady prawa karnego
Podstawowe pojęcia prawa karnego
Kary i środki karne
Przebieg postępowania karnego
Zasady wnoszenia apelacji
Zasady wnoszenia o kasację wyroku

Prawo administracyjne

Akty administracyjne
Struktura sądownictwa administracyjnego
Przebieg postępowania administracyjnego
Odwołanie od decyzji i postanowień organów administracyjnych

Obywatel wobec prawa

Zasady pisania pozwu, zawiadomienia, odwołania
Organy pomocy i obsługi prawnej



PRAWA CZŁOWIEKA


Prawa człowieka
Geneza praw człowieka
Najważniejsze dokumenty chroniące prawa człowieka

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka ONZ
Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych

Łamanie praw człowieka na świecie
Ochrona praw człowieka w Polsce

Prawa człowieka i prawa obywatelskie w Konstytucji RP
Prawo do prywatności
Ochrona danych osobowych
Prawa obywatela w kontaktach z mediami
Środki ochrony praw człowieka w Polsce

Światowy i europejski system ochrony praw człowieka

Instytucje stojące na straży przestrzegania praw człowieka z ramienia ONZ
Rada Europy
Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu
Międzynarodowy Trybunał Karny w Hadze
System ochrony praw człowieka w Unii Europejskiej
Skargi do sądów międzynarodowych
Organizacje pozarządowe zajmujące się ochroną praw człowieka



POLSKA, EUROPA, ŚWIAT


Stosunki międzynarodowe w wymiarze globalnym

Podmioty prawa międzynarodowego
Zasady prawa międzynarodowego
Metody rozwiązywania sporów międzynarodowych
Globalna Północ a globalne Południe - różnice
Najważniejsze przyczyny lokalnych konfliktów zbrojnych
Najważniejsze współczesne konflikty międzynarodowe

Terroryzm
Zapobieganie konfliktom i walka z terroryzmem
Systemy bezpieczeństwa i współpracy

Organizacja Narodów Zjednoczonych - ONZ (United Nations - UN)
Misje pokojowe ONZ
Działania ONZ dotyczące walki z terroryzmem

Organizacja traktatu północnoatlantyckiego - NATO

Struktura NATO
Droga Polski do NATO
Polityka „otwartych drzwi”
Najważniejsze operacje wojskowe NATO

Regionalna współpraca międzynarodowa
Polska polityka zagraniczna

Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP
Główne kierunki polityki zagranicznej Polski po 1989 r.
Działania Polski w zakresie współpracy rozwojowej
Relacje Polski z wybranymi państwami

Integracja europejska

Unia Europejska
Cztery Wolności Unii Europejskiej
Ojcowie zjednoczonej Europy
Instytucje Unii Europejskiej
Organy doradcze Unii Europejskiej
Prawo wspólnotowe
Trzy Filary Unii Europejskiej
Zasada subsydiarności w działaniu UE
Wybrane traktaty europejskie
Układ z Schengen
Strefa euro
Finanse Unii Europejskiej i jej budżet
Przedakcesyjne fundusze unijne
Fundusze strukturalne
Euroregiony
Rada Europy

Polska w Unii Europejskiej

Integracja Polski w strukturach UE
Bilans członkostwa Polski w UE
Fundusze strukturalne UE - zasady korzystania i funkcjonowania
Nauka w państwach UE
Praca w państwach UE

Globalizacja współczesnego świata

Pozytywne skutki globalizacji
Negatywne skutki globalizacji
Ruch alterglobalistyczny
Ruch ekologiczny

Europa wśród mocarstw światowych

Ład międzynarodowy
Mocarstwo
Supermocarstwa i mocarstwa regionalne
Charakterystyka wybranych mocarstw światowych



KALENDARIUM
SPRAWDŹ, ILE WIESZ
INDEKS