Początki Gułagu
Opowieści z Wysp Sołowieckich

Dwa wstrząsające świadectwa o źródłach ?piekła, jakie bolszewicy zgotowali swoim wrogom?, czyli o powstawaniu ?obozu specjalnego przeznaczenia? na Wyspach Sołowieckich. Pierwsze, pt. Piekielna wyspa, zredagował w 1925 roku Sozerko Malsagow, jeden z bardzo nielicznych więźniów, którzy zbiegli z ?piekielnej wyspy?. Trafił na Wyspy Sołowieckie z trzyletnim wyrokiem. Tam dręczony był przez głód i mróz i zmuszany do ciężkiej, katorżniczej pracy. Ukazuje obóz jako nieludzkie, urągające wszelkim prawom miejsce odosobnienia, z zimą trwającą 260 dni, a latem cuchnącym odorem rozkładających się zwłok. Świadectwo drugie, zupełnie niepowtarzalne, pt. Obozy śmierci w ZSRR, pochodzi od Nikołaja Kisieliowa-Gromowa, jedynego z wyznaczonych do nadzorowania obozu sołowieckiego czekisty, który zbiegł stamtąd za granicę. Opisuje nieludzki wyzysk i warunki bytowania oraz pracy w łagrze. Relacjonuje bezskuteczne przypadki samookaleczeń, które miały zekom pomóc w unikaniu pracy. Ogrom zbrodni dokonywanej w obozie mającym ?przekształcać obywateli? wedle nowej władzy, co oznaczało w rzeczywistości pracę do śmieci, przeraził go. To na Wyspach Sołowieckich rodził się i wykuwał świat Gułagu, najrozleglejszy system obozów pracy w XX wieku, przez który tylko spośród obywateli radzieckich przeszło od końca lat dwudziestych do połowy lat pięćdziesiątych dwadzieścia milionów ludzi, czyli co szósty dorosły. Do lektury wspomnień wprowadza obszerny wstęp uznanego historyka i sowietologa Nicolasa Wertha. Sozerko Artaganowicz Malsagow (1895-1976) ? z pochodzenia Ingusz, oficer rosyjski i polski, uczestnik wojny obronnej 1939 roku, pisarz, publicysta i działacz antykomunistyczny. Nikołaj Kisieliow-Gromow ? oficer armii carskiej i Czeki. Nicolas Werth (ur. 1950) ? francuski historyk, sowietolog, badacz komunizmu; współautor Czarnej księgi komunizmu.