Bratanek Wittgensteina
Przyjaźń

Tytułowym bohaterem opowiadania Thomasa Bernharda z 1982 roku jest Paul Wittgenstein (1907-1979), wiedeński ekscentryk, meloman i pasjonat wyścigów Formuły I, znawca i entuzjasta opery, bliski krewny Ludwiga (18891951), słynnego austriackiego filozofa, autora Tractatus logico-philosophicus. I chociaż obaj Wittgensteinowie należeli do jednej z najbogatszych rodzin austriackich przemysłowców, to ze względu na swoje filozoficzno-artystyczne zainteresowania oraz brak materialnej zapobiegliwości, nie znajdowali uznania rodu, zajmując w nim osobną, marginalną pozycję. Natomiast Thomasa Bernharda i Paula Wittgensteina zbliżyły do siebie zarówno podobne fascynacje muzyczne, jak i paralelne doznania życiowe, czy nawet cierpienia (Thomas przez wiele lat musiał leczyć choroby płuc, a Paul był częstym pacjentem szpitali dla chorych umysłowo). Przyjaźń ta tworzy oś Bratanka I staje się dla Bernharda okazją do opisania wybranych epizodów i wątków autobiograficznych, sformułowania krytycznych refleksji dotyczących ludzkich postaw wobec chorób, cierpienia, samotności i przemijania, a także w charakterystyczny dla tego pisarza, ostry, czasem złośliwy, czasem ironiczny, a często przesadny sposób zaprezentowania jego ocen czy to życia literackiego, czy polityki kulturalnej ojczystego kraju.