Literackie kosmografie Józefa Barana

Józef Baran zasłużenie zaliczany jest do grona najwybitniejszych spośród żyjących polskich poetów. Należy do pokolenia urodzonego w pierwszych latach powojennych i od ponad półwiecza ? bo wtedy zaczęły ukazywać się drukiem jego wiersze ? aż do chwili obecnej zyskuje stopniowo coraz większe uznanie, zarówno w ocenach krytyki, jak i w opiniach czytelników. Generacja chłopskich synów, najczęściej jako pierwsza w swych rodach starająca się zdobyć wykształcenie, spotykała się z niezrozumieniem, a nawet oporami rodzicieli, dla których opuszczenie wsi oznaczało ni mniej, ni więcej tylko zesłanie na poniewierkę, a takiego losu chcieli swym potomkom zaoszczędzić. Tę jakże charakterystyczną sytuację ujmuje celnie Józef Baran w wierszu Drabina: a jednak musiałeś roztrzaskać tę ciasną skorupę wiejskiego widnokręgu gdzie siedziałeś skulony jak kurczę w jaju [?] i na rozstajnej drodze zwarłeś się ze swoim ojcem bo widłami zagradzał ci drogę [?] musiałeś odejść z węzełkiem podróżnym i nie było dla ciebie powrotu bo drabinę po której się wspiąłeś ktoś odsunął na zawsze