Europejskie drogi staropolskich peregrynantów
Relacje Teofila Szemberga, Protazego Neveraniego i Franciszka Bielińskiego

Zbiór źródeł Europejskie drogi staropolskich peregrynantów pod redakcją naukową Bogdana Roka i Filipa Wolańskiego zawiera trzy niezwykle cenne teksty źródłowe: Teofila Szemberga Diariusz peregrynacji Neapol ? Lizbona (1595) w opracowaniu Mariana Chachaja, Protazego Neveraniego Diariusz drogi hiszpańskiej na Kapitułę Generalną w Valladolid w opracowaniu Bogdana Roka i Filipa Wolańskiego w tłumaczeniu Dariusza Piwowarczyka i Tomasza Babnisa oraz Dziennik podróży z lat 1787-1788 pióra Franciszka Bielińskiego, opracowany i przełożony z francuskiego przez Macieja Foryckiego. Prace te stanowić mogą ważne wydawnictwo służące badaczom historii kultury staropolskiej. Tekst przygotowany przez Mariana Chachaja jest nowym opracowaniem diariusza znanego z edycji Jana Czubka z 1925 r. pod zmienionym tytułem. Opracowanie to opiera się wprawdzie na tym samym rękopisie, jednak zostało przygotowane zgodnie ze współczesnymi zasadami edycji, co więcej ? Chachaj w przekonujący sposób dowodzi, że autorem diariusza jest Teofil Szemberg. Relacja reformaty Protazego Neveraniego z 1740 r. została udostępniona w wersji bilingwicznej, co pozwala zapoznać się nie tylko z sarmacką perspektywą staropolskiego peregrynanta poznającego Europę Zachodnią, ale również językiem, jakim posługiwał się, spisując swoje wrażenia. Diariusz Franciszka Bielińskiego to ponad siedemdziesięciostronicowa relacja z wojaży pisarza wielkiego koronnego między Sieną a Rzymem. Wartość tego tekstu jest nie do przecenienia, zważywszy na erudycję i znawstwo, z jakim autor opisywał odwiedzane miejsca, ze szczególnie cennymi relacjami dotyczącymi Florencji i Korsyki.