Za kryształową szybą.
Przypadki rodziny Bonieckich

Los rzucał ich następnie od Mazowsza po dzisiejszą Ukrainę i na dobre związał z ziemią i z rolnictwem, choć bywali też wśród nich kawalerzyści, urzędnicy państwowi i artyści. We dworach i w pałacach przekazywano kolejnym pokoleniom Bonieckich, że noblesse oblige – ziemiańskie pochodzenie zobowiązuje.

Druga wojna światowa, mocniej niż wcześniejsze zawirowania polskiej historii, wstrząsnęła losami Bonieckich, a komunizm dopełnił ich losy. Ojciec księdza Adama Bonieckiego zginął w 1944 roku, osierocając pięcioro dzieci. Matka Grażyna po wojnie imała się różnych zajęć. Rodowy pałac w Świdnie przejęła Gromadzka Rada Narodowa, dwór w Potworowie został spalony, a rodzina, ukrywając swoje pochodzenie, zamieniła życie ziemian na status obywateli PRL, lecz tych gorszego sortu, naznaczonych przedwojenną pozycją i nazwiskiem.

Dzięki rozmowom ze stryjem księdzem Adamem Bonieckim, ojcem Tadeuszem, zapiskom krewnych oraz wspomnieniom z dzieciństwa Maria Fredro-Boniecka odtwarza barwne, choć często bolesne losy swojej rodziny.

Za kryształową szybą to również uniwersalna opowieść o losach
polskich ziemian i o sile więzów, które wytrzymują nawet najcięższą próbę.

Nie jest łatwo napisać dzieje własnej rodziny, jeśli się chce zachować obiektywizm i nie popaść w łatwą chełpliwość, do czego mogą upoważniać życiorysy przynajmniej kilkorga najbliższych krewnych. Kreśląc sylwetki i dzieje pradziadków i dziadków skoligaconych z kilkunastoma arystokratycznymi rodami, Maria Fredro-Boniecka wybiera formę reportażu historycznego, opiera się na wspomnieniach, dziennikach, pamiętnikach i dokumentach, które krzyżuje i konfrontuje.

Niech mówią za siebie. O rodzinnych relacjach, o stosunku do obywatelskich powinności, o gospodarce, o Bogu i religii, o służbie i chłopach, o Żydach. O obyczajach. O roli kobiet. O polowaniach i przyjęciach. O planach. O wojnach. I o życiu w Polsce Ludowej. Czyli o ustawicznych próbach gromadzenia i tracenia dóbr, dialektyce dziejów, w której hartowały się postawy kolejnych pokoleń. A bogaty kontekst historyczny i reporterski dystans autorki ratują tę opowieść od nostalgicznej słodyczy i tęsknoty za „utraconym rajem”, widzianym przez kryształowe szyby pałaców i dworów. - Anda Rottenberg