Pisma wczesne

Pisma wczesne odsłaniają źródła późniejszych i najsłynniejszych dzieł myśliciela z Amsterdamu. Jest to bezwzględnie najlepsze i najciekawsze wprowadzenie do jego myśli, uważanej często za kontrowersyjną.

Na książkę składają się 3 niewielkie dzieła:

Uporządkowane streszczenie filozofii Kartezjusza (wydane w 1663 roku), stanowiące już zapowiedź stylu i metody Etyki, nie tylko w klarowny sposób wyjaśnia myśl autora Medytacji, ale ujawnia też najważniejsze jej luki i słabości.

W tym kontekście szczególne znaczenie mają zamykające całą rekonstrukcję Rozmyślania metafizyczne.

Traktat krótki o Bogu, człowieku i jego szczęśliwości (pochodzący z 1661 roku) to wstępny zarys koncepcji rozwiniętej potem w Etyce. Już tutaj bowiem prawdziwym i jedynym warunkiem doskonałości okazuje się fakt, iż człowiek "nic sam w sobie uczynić nie zdoła ku swemu zbawieniu i szczęściu".

Niedokończony "Traktat o uzdrowieniu rozumu" (1661), którego spisanie zbiegło się najprawdopodobniej z rozpoczęciem pracy nad "Etyką". Spinoza w "Traktacie" zapowiada "Etykę", rozważając głównie kwestie epistemologiczne, w tym zwłaszcza istotę, pochodzenie i formę "myśli prawdziwych" - ale i w tym wypadku "poprawa rozumu" służyć ma jednostkowemu i zbiorowemu szczęściu. Kto miał tego pecha i nie zna jeszcze "Etyki" pana de Spinozy, ma to wielkie szczęście, że może rozpocząć lekturę jego pism od dzieł nawcześniejszych.

[Z anonimowego listu z XVII wieku]