599 i Pestka. Miłość cichociemnego i żołnierki Andersa

Autorka, Dorota Pawlak podjęła się opisania losów swojej cioci, żołnierki II-go Korpusu generała Andersa oraz losów jej późniejszego męża por. Romana Franczaka, wyszkolonego na Cichociemnego w najtrudniejszym i najbardziej skomplikowanym okresie historii Polski, w trakcie II wojny światowej. Pokazała atmosferę codzienności polskich żołnierzy w Wielkiej Brytanii oraz w Armii gen. Andersa.

Przytoczone przez nią unikatowe, wyszperane w archiwach angielskich, amerykańskich i polskich rozkazy, meldunki oraz dokumenty pozwalają odtworzyć rzeczywistość tamtego czasu. Por. Franczak w lutym 1941 r. wraz z kilkunastoma innymi oficerami, w tym ppor. Janem Piwnikiem „Ponurym”, został skierowany na pierwszy polski kurs walki konspiracyjnej, tzw. kurs „organizatorów” do stacji SOE w Briggens pod Londynem. Był to drugi etap szkolenia dywersantów, którzy mieli w przyszłości, po zrzucie do kraju, dowodzić grupami dywersyjnymi.

Zamiast jednak skoczyć do kraju, w ramach wojny polsko-polskiej został zesłany na słynną „Wyspę Węży”, czyli do obozu odosobnienia dla polskich oficerów prowadzonego przez polskie władze na emigracji na szkockiej wyspie Bute.

Książka jest biografią rodzinną, ale także historią miłości w trudnych czasach wojennych. Jest to unikalna i przejmująca historia, ale jednocześnie ukazane życie w Polsce w tamtych czasach, zwykłych „niezwykłych” ludzi, chwyta za serce, a dla wielu istnień jest częścią ich życia, wspomnień i przeżyć. Opisane losy ludzi, trudów i problemów, z jakimi musieli się borykać, przeciwnościom, z jakimi musieli walczyć, wprowadzają w ten ciężki i nie zawsze zrozumiały dla współczesnego czytelnika świat.

Bazę książki stanowią dokumenty zdobyte w dwudziestu archiwach – w Polsce, Wielkiej Brytanii oraz Stanach Zjednoczonych. To głównie one, w wiarygodny sposób pomogły odtworzyć wojenne życiorysy małżeństwa Franczaków. Niezwykle poruszające są także rękopisy wspomnień Wacławy J. Franczak z obozu pracy pod Archangielskiem. Bogate archiwa londyńskie Instytutu Sikorskiego, w tym rozkazy Naczelnego Wodza, meldunki dowódców oraz przydziały wojskowe, pomogły odtworzyć atmosferę szkoleń „Cichociemnych” w Szkocji oraz poznać codzienne życie polskich żołnierzy w Anglii.