Poza substancją dziejów.
Wczesnej myśli Augusta Cieszkowskiego

Konsekwentna radykalizacja zapytywania o dzieje jest swoim własnym przepełnieniem, okazującym się zniesieniem problematyzowanego zagadnienia w formie, w jakiej było wyjściowo problematyzowane. Dokonująca się w ramach filozofii dziejów substancjalizacja historii, osiągająca swój kumulatywny punkt u Hegla, załamuje się, a nadzieja pokładana w dziejowości zostaje unieważniona, ponieważ jej właściwym przedmiotem nie powinny być zewnętrzny los, konieczność lub przeznaczenie, lecz wolny, aktywny i żyjący w społeczeństwie człowiek. Dekonstrukcja filozofii dziejów przez historiozofię Cieszkowskiego przeobraża się zatem w nowatorską propozycję nienaturalistycznej antropologii. Krystian Pawlaczyk (1989) – doktor filozofii, absolwent Wydziału Filozoficznego UAM. Zajmuje się filozofią historii, filozofią polską i niemiecką, myślą postsekularystyczną oraz związkami refleksji filozoficznej i teologicznej.