Stosunki polsko-żydowskie w czasie drugiej wojny światowej
Pisma z bunkra

Esej Emanuela Ringelbluma (1900?1944) ? historyka i założyciela konspiracyjnej grupy ?Oneg Szabat? ? został spisany w ostatecznej postaci jesienią 1943 roku, gdy autor wraz z żoną i synem oraz ponad trzydziestoma innymi osobami ukrywał się na warszawskiej Ochocie. W kryjówce przy ulicy Grójeckiej powstał tekst, który miał być zarysem szerszego opracowania poświęconego relacjom polsko-żydowskim w czasie drugiej wojny światowej. Historyk ukazał w nim zarówno mroczne, jak i jaśniejsze strony wzajemnych stosunków. "Ringelblum nie miał możliwości ani też zamiaru przygotowania pełnego, metodycznego opracowania poświęconego stosunkom polsko-żydowskim. Już rozpoczynając swoją pracę, nadał jej podtytuł ?Uwagi i spostrzeżenia? i zastrzegł, że nie wyczerpuje ona tematu, jest tylko zarysem przyszłej monografii. [?] Zdawał sobie sprawę, że nie dysponuje pełną wiedzą, nie ma do dyspozycji wielu źródeł. Ostateczne i obiektywne opracowanie problemu uważał za możliwe po zakończeniu wojny. W swoim eseju dwukrotnie podkreślił, że ?materiał do tej pracy jest jeszcze bardzo świeży, nie dojrzał jeszcze do obiektywnego sądu historyka??. (Ze wstępu Tadeusza Epszteina)