Odpowiedzialność państwa za zbrodnie międzynarodowe
Refleksje wokół wystawy „Rosenburg”

Choć od zakończenia II wojny światowej minęło ponad 75 lat, skala naruszeń praw człowieka w latach 1939-1945 i ich długotrwałe skutki powodują, iż zagadnienie odpowiedzialności państwa w kontekście drugiej wojny światowej jest nadal aktualne. Pomimo próby stworzenia po 1945 r. wspólnoty międzynarodowej opartej na zakazie agresji między państwami, masowe naruszenia praw człowieka miały i mają nadal miejsce, a wiele pastw konfrontowane jest z koniecznością przywrócenia sprawiedliwości po okresie bezprawia i chaosu. Historia magistra vitae est, a proces uczenia się powinien w tym przypadku obejmować nie tylko okres 1933-1945, ale także cały okres powojenny, gdyż po czasach niesprawiedliwości i bezprawia sprawiedliwość nie została przywrócona. Jednym z powodów braku wymierzenia sprawiedliwości po zakończeniu wojny była polityka zatrudniania w organach zachodnioniemieckiej władzy państwowej osób, które wcześniej były zaangażowane w budowę III Rzeszy. W 2012 r. Federalne Ministerstwo Sprawiedliwości i Ochrony Konsumenta RFN powołało niezależną komisję naukową pod kierownictwem M. Görtemakera i Ch. Safferlinga, której zadaniem była analiza kontynuacji personalnych i materialnych z okresu III Rzeszy w zakresie funkcjonowania tego ministerstwa w trzech powojennych dekadach. Komisja w 2016 r. przedstawiła raport, na podstawie którego przygotowano wystawę „Rosenburg - Federalne Ministerstwo Sprawiedliwości Niemiec w cieniu narodowosocjalistycznej przeszłości.” Polska była drugim po USA państwem, w którym została pokazana wystawa, stanowiąca inspirację dla powstania niniejszego tomu.

„Publikacja stanowi zarówno podsumowanie, jak i cenne uzupełnienie, czy wręcz uporządkowanie wiedzy w tej niezwykle ważnej dla Polaków, ale i chyba całej ludzkości kwestii odpowiedzialności za zbrodnie narodowego socjalizmu w Niemczech. Przedstawione artykułu mogą się bowiem stać (i powinny) punktem odniesienia dla ochrony porządku międzynarodowego w XXI w.”
- z recenzji dr. hab. Mariana Małeckiego, prof. UJ