Bunt, podziemie, władza
Polscy komuniści i ich socjalizacja polityczna do roku 1956

Książka ta opowiada o polskich komunistach i komunistkach: o ich doświadczeniach, poglądach, postawach i emocjach. Autor śledzi losy ponaddwustuosobowej grupy działaczy i działaczek od ich dzieciństwa, przez wieloletnią formację w nielegalnym ruchu rewolucyjnym w II Rzeczypospolitej, aż po lata powojenne, kiedy stanęli oni na szczytach władzy. Dzięki nowatorskiemu spojrzeniu, krytycznemu, a zarazem empatycznemu, uchwycona zostaje wielość „osobistych komunizmów” i mechanizmy ich ujednolicania, biograficzne zerwania i ciągłości, emancypacyjne marzenia i afirmacja przemocy.

Łukasz Bertram, doktor nauk społecznych, socjolog, historyk. Pracownik Instytutu Studiów Politycznych PAN, członek redakcji „Kultury Liberalnej”. Zajmuje się ruchem komunistycznym, powojennymi strukturami władzy oraz doświadczeniem politycznym klas ludowych. Redaktor wspomnień Stanisławy Sowińskiej, Gorzkie lata. Ze szczytów władzy do stalinowskiego więzienia (2017). Wcześniejsze publikacje książkowe: Wyrodne dzieci nowoczesności. Indultowi tradycjonaliści katoliccy w Warszawie (2016), Obieg NOW-ej (2013), PPN 1976–1981. Język niepodległości (2012). Kierownik projektów badawczych w ramach programów Preludium oraz Sonatina finansowanych przez Narodowe Centrum Nauki. Publikował m.in. w „Kulturze Liberalnej”, „Polityce” oraz kwartalniku „Karta”.

***

Praca Łukasza Bertrama otwiera drogę ku nowatorskim badaniom potężnego ruchu politycznego, jakim był komunizm, i stanowi wzorzec dla refleksji nad partiami komunistycznymi w całym regionie. Pokazuje, że formacja ta nie była historyczną groteską, lecz oferowała odpowiedzi na napięcia społeczne związane m.in. z nowoczesnością. Jest to nie tylko historia ruchu politycznego, lecz także socjologiczna historia emocji: niepewności, lęku, resentymentu.
prof. Padraic Kenney, Indiana University

Książka ta jest opracowaniem niezwykłym z wielu względów. Autor łączy metody socjologiczne ze skrupulatną analizą źródeł historycznych, a podjąwszy tak trudny temat, powstrzymuje się od łatwych osądów i konkluzji, zachęca natomiast do ich niuansowania. Potrafi zarazem stawiać tezy odważne, wręcz drażniące – jak wtedy, gdy zestawia komunistów z bohaterami Rodowodów niepokornych.
prof. Andrzej Friszke, Instytut Studiów Politycznych PAN

Łukasz Bertram dzieli się z nami pomysłowo skonceptualizowaną wiedzą na temat polskich komunistów kierujących partią i rządzących państwem w pierwszych latach powojennych. Odkrywa, z jakich środowisk się wywodzili, jakie książki czytali i z kim się przyjaźnili, przywraca też wagę zatartego w ostatnich dekadach problemu rewolucji jako doświadczenia pokoleniowego. Otrzymaliśmy jako czytelnicy portret wyjątkowy.
dr hab. Eryk Krasucki, Uniwersytet Szczeciński

Książka dofinansowana przez Instytut Studiów Społecznych im Profesor Roberta Zajonca UW, wydana wspólnie z Instytutem Studiów Politycznych PAN, we współpracy z Fundacją Kultura Liberalna.