Geneza skautingu i harcerstwa
Szkic w 25-lecie Harcerstwa

Seria wydawnicza Przywrócić Pamięć ma przybliżyć współczesnemu społeczeństwu publikacje założycieli ruchu skautowego, twórców rozwoju idei i metodyki harcerskiej z lat 19111939. Reprint wydania z 1936 r.: Geneza skautingu i harcerstwa Wstęp Ruch harcerski w Polsce obejmuje przeszło 160 tysięcy chłopców i dziewcząt, skauting w świecie prawie 21/2 mi­ljona chłopców, ok. miljona dziewcząt. Już sama liczebność tego ruchu wychowawczego uzasadnia zainteresowanie niem społeczeństwa. Zainteresowanie nauczycielstwa ma jeszcze inne motywy: harcerstwo współpracuje ze szkołą, ma z nią zatem wiele punktów stycznych, czasami zdarzają się płaszczyzny tarcia; dalej, harcerstwo przyswoiło sobie z skautingu, a także wyrobiło własną 25-letnią pracą, szereg metod i sposobów wychowawczych, zasługujących na poznanie, nieraz dających się zastosować w pracy szkolnej). Jednem z pierwszych pytań, jakie się nasuwają przy rozpoczynaniu badań nad nowym ruchem społecznym, jest pytanie: dlaczego ten ruch powstał, jakie potrzeby i warunki społeczne go wywołały, a zaraz następne nasuwa się zagadnienie co do pierwszych początków ruchu, źródeł jego odrębności, środków krzewienia się, więc w ruchu wychowawczym źródeł pomysłów metodycznych i organizacyjnych. Nie są to zagadnienia mające teoretyczne tylko znaczenie, przeciwnie, wniknięcie w genezę ruchu daje podstawy do jego lepszego zrozumienia, do głębszego wniknięcia w podstawy ideologji, metod i środków, mate­rjałów i form wychowania oraz oddziaływania społecznego. Mając te zasadnicze wiadomości, zbierzemy nie tylko dane do oceny ruchu, do stwierdzenia, czy i jakie wnosi nowe wartości, nie tylko lepiej zrozumiemy dodatnie i ujemne zjawiska w nim zachodzące, ale i zdobędziemy ważną pomoc w planowaniu oddziaływania polepszającego stan spraw, jeżelibyśmy je zamierzali. Ten ostatni moment ma znaczenie głównie dla działaczy na samym terenie harcerstwa, szkic ten jednak zapewne i w te sfery trafi, więc warto to było zaznaczyć. Aby uzasadnić, dlaczego trzeba się zająć genezą skautingu), a nie poprzestać na studjowaniu naszego harcerstwa, albo odwrotnie, mówić tylko o harcerstwie, nie zajmując się skautingiem, muszę wybiec nieco przed to, o czem traktuję niżej: Harcerstwo powstało jako synteza różnych prądów narodowo-wychowawczych, a skauting jest tylko jednem jego źródłem genetycznem. Trzeba zatem i to źródło zbadać, ale nie można na niem poprzestać.