Jak nieświadomi błądzą w wierze

Niniejsza edycja stanowi pierwsze polskie wydanie religijnego traktatu polemicznego De errore profanarum religionum z połowy IV w. n.e. autorstwa Juliusza Firmicusa Maternusa (Iulius Firmicus Maternus) w translacji oraz ze wstępem i komentarzem Beaty Gaj. Celem Maternusa, chrześcijańskiego konwertyty, było stworzenie dzieła kompleksowego w zakresie religii, które miało pokazać różne etapy jej rozwoju w życiu społeczeństw i uchronić przed złymi skutkami personalnie i społecznie (demonizm, popełnianie zbrodni w majestacie aprobującego ją kultu), a nadto wskazać jeden ze sposobów wyjścia z kryzysu ekonomicznego poprzez dobre spożytkowanie bogactw zalegających w pogańskich świątyniach. Jest to pogląd patrioty-Rzymianina i naukowca, który pewny swego odkrycia, nie zamierza tracić czasu na szczegółowe wewnętrzne dyskusje doktrynalne, wówczas dominujące w literaturze chrześcijańskiej, lecz odnosi się do spraw aktualnych (m.in. prawa wydanego przez Konstancjusza II jeszcze przed powstaniem dzieła, a dotyczącego likwidacji idolatrii). W XIX w. dzieło Maternusa określono negatywnie wartościującą, lecz niesłuszną notą: ?podręcznik nietolerancji?. Do deskrypcji dotychczasowych badań nad Firmicusem Beata Gaj dodaje własne ustalenia dotyczące m.in. stylu autora De errore.