Publicystyka filozoficzno-społeczna i literacka Tom III: 1889-1900; Tom IV: 1901

Publicystyka filozoficzno-społeczna, tom III i IV, w opracowaniu Cezarego Zalewskiego. Ekskluzywne wydanie w twardej szytej oprawie z pozłacaną czcionką na okładce - idealne na prezent.

„A więc, czytelniku i czytelniczko! Jeżeli masz pieniądze, kupuj rower. Nie wyobrażaj sobie, że w nim siedzi diabeł, nie lękaj się trudów początkowej nauki, nie lekceważ go jako zabawkę, ale – naucz się jeździć i wyjeżdżaj jak najczęściej i najdalej za miasto. W krótkim bardzo czasie zgrubieją ci muskuły, odzyskasz sen, apetyt i dobry humor, staniesz się człowiekiem zdrowym i dzielnym i podziękujesz niżej podpisanemu, że cię tak gorliwie zachęcał.

Wierz mi tymczasem na kredyt, że znajdziesz przyjemności, o jakich nie marzyłeś i energię, jakiej w sobie nie przypuszczałeś”.

Cytat pochodzi z tekstu „JEDEN Z CUDÓW EPOKI, KTÓRA NIE WIERZY W CUDA”. Tekst powstał prawdopodobnie między 10 a 22 września 1891 r. W 1891 r. Prus spędzał wakacje w Nałęczowie od 24 lipca do ok. 10 września. W tym właśnie czasie nauczył się jeździć na rowerze, o czym obszernie pisze w niniejszym artykule.

Lata 1889–1900 są okresem bodaj najintensywniejszej współpracy Bolesława Prusa z „Kurierem Codziennym”, która rozpoczęła się dwa lata wcześniej. Na łamach tego pisma pojawia się niemal cała publicystyka pisarza: zarówno Kroniki tygodniowe, jak i – zamieszczone w niniejszym tomie – artykuły, a nawet pierwodruk Najogólniejszych ideałów życiowych (pozycja ta znajdzie się w tomie czwartym niniejszej edycji). Współpraca z innymi pismami – „Głos”, „Kraj” czy „Kurier Warszawski” – ma charakter sporadyczny, a niekiedy jest związana tylko z koniecznością interwencyjnego listu do redakcji.

Na tom 3 pism publicystycznych Bolesława Prusa składają się teksty powstałe w latach 1889 – 1900. Czas ten był okresem bodaj najintensywniejszej współpracy pisarza z „Kurierem Codziennym”, która rozpoczęła się dwa lata wcześniej. Zawarte tu artykuły, listy i rozmowy oscylują wokół kwestii typowych dla „dojrzałego” etapu działalności Prusa (opieka zdrowotna, oszczędzanie, system emerytalny, problem wyżywienia niższych warstw i sprawa śmiertelności, itp.). Niewątpliwą nowością są jedynie artykuły poświęcone mediumizmowi oraz sprawozdanie z wyprawy do Galicji. Jednakże spośród prac publicystycznych dla samego pisarza najważniejsze były te, w których omawiał on stosunki polsko-żydowskie (Z powodu 12 000 000 guldenów) oraz zagadnienia ekonomiczne (np. Czytajcie cyfry). Warto też odnotować wzrost polemicznych tendencji w prasowych wypowiedziach autora Lalki. Niniejszy tom prezentuje zarówno spór z Aleksandrem Świętochowskim dotyczący zagadnień literackich (Słówko o krytyce pozytywnej), jak i z Franciszkiem Olszewskim, redaktorem „Kuriera Warszawskiego”, z którym pisarz zakończył długotrwałą współpracę w 1887 roku.

Czwarty tom pism Bolesława Prusa prezentuje zaledwie cztery teksty, które świadczą o znaczącym spadku zainteresowania publicystyczną formą wypowiedzi. Na przełomie XIX i XX wieku pisarz niejednokrotnie deklarował bowiem zamiar zerwania z tego typu działalnością, którą zamierzał zastąpić intensywniejszą pracą literacką oraz dyskursem o charakterze eseistycznym, niekiedy wręcz filozoficznym. Czwarty tom dokumentuje sam moment zmiany, przejścia od publicystyki do eseistyki. Składają się na niego teksty powstałe „około” 1901 r.: O ideale doskonałości, Najogólniejsze ideały życiowe, Odpowiedź na ankietę gazety „Russkij Listok” oraz Jak przedstawia się rozwój Galicji w cyfrach?

Podstawą edycji wszystkich prezentowanych tu tekstów są ich prasowe pierwodruki. Żaden z nich nie miał reedycji za życia autora, a tylko nieliczne – przeważnie związane z krytyką literacką – doczekały się wznowień po 1945 r.