Ekstaza, horror, solidarność

Książka jest poświęcona prozie najwybitniejszej dwudziestowiecznej pisarki brazylijskiej, Clarice Lispector (1920–1977). Przyjęte w niej ramy teoretyczne odwołują się do stosowanego przez Roberta Esposita pojęcia „biopolityki afirmatywnej” – ujmowanego tutaj w dyskusji z Michelem Foucaultem i Giorgiem Agambenem, przy jednoczesnym uwzględnieniu głosów autorów takich jak Mircea Eliade, Anthony Giddens i Agata Bielik-Robson. Perspektywa ta wiąże się z postulatem ponownego przemyślenia i dowartościowania „bezosobowości”, pojęcia zasadniczego dla zrozumienia antropologicznych, metafizycznych, etycznych i politycznych implikacji dzieł Lispector. Główną tezą stawianą przez autora jest stwierdzenie, że w pisarstwie brazylijskiej autorki – od kronik prasowych, przez opowiadania, po najważniejsze książki, takie jak Pasja według G.H. – zawiera się złożona i konsekwentnie rozwijana wizja antropologiczna, w której główne miejsce zajmuje podwójny „klincz” – ontologiczny i etyczny – między osobowością i bezosobowością. Jednostka ludzka jest skazana w tej wizji na osobowy sposób istnienia, odseparowujący ją od własnej ontologicznej esencji i wikłający ją w metafizyczną winę, jednak wszelkie próby przezwyciężenia tej kondycji – jakkolwiek często ekstatyczne – wikłają ją na powrót w winę innego rodzaju i wystawiają jednostkę na horror istnienia poza kulturowymi „dyspozytywami”, paraliżując jednocześnie możliwość działania w świecie. W książce prześledzone zostały przedstawienia opisanego klinczu w dziele Lispector, sytuujące go zarówno w planie jednostkowej egzystencji, jak i w planie wspólnotowo-politycznym. Analizując kreślone przez Lispector perspektywy (niemożliwego) wyjścia poza ten klincz, autor zwraca szczególną uwagę na kryptoteologiczny wymiar pisarstwa Brazylijki, widoczny w wątkach mistycznych oraz mesjańskich, wywodzących się z tradycji żydowskiej.